Pháp luật là gì? Vai trò, đặc điểm và ý nghĩa của pháp luật?

Trong cuộc sống hiện nay, pháp luật là một từ thường xuyên bắt gặp. Nhưng có lẽ không phải ai cũng hiểu khái niệm và các vấn đề liên quan.

1. pháp luật là gì?

Theo định nghĩa, pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự chung do một quốc gia ban hành và thi hành. Thực hiện các biện pháp giáo dục hoặc cưỡng chế để đảm bảo tuân thủ pháp luật được thiết kế để bảo vệ lợi ích giai cấp của họ và điều chỉnh các quan hệ xã hội.

Có thể thấy, định nghĩa pháp luật bao gồm các yếu tố sau:

• Pháp luật là quy tắc xử sự chung, có bản chất pháp lý và đạo đức, được áp dụng đối với mọi chủ thể của xã hội trên phạm vi cả nước.
• Chủ thể không có quyền lựa chọn thực hiện các quy định pháp luật được áp dụng chung trong xã hội hay không. Vì pháp luật thường mang tính ràng buộc và có hiệu lực thi hành.
• Quá trình ban hành luật đang được nhà nước ban hành hoặc chấp nhận như thông lệ được thiết lập ban đầu được nâng lên thành luật.
• Nội dung của pháp luật thể hiện ý chí và bản chất của giai cấp thống trị.

2. Đặc điểm của pháp luật:

Pháp luật có 03 đặc điểm (dấu hiệu) cơ bản sau:

Pháp luật do nhà nước ban hành và bảo đảm thi hành

Pháp luật do nhà nước ban hành thông qua nhiều thủ tục chặt chẽ, phức tạp, có sự tham gia của nhiều cơ quan, tổ chức, cá nhân của Nhà nước và luôn đảm bảo tính khoa học, chặt chẽ, chính xác trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội.

Nhà nước áp dụng nhiều biện pháp để bảo vệ pháp luật, trong đó biện pháp cưỡng chế quốc gia rất nghiêm khắc như phạt tiền, phạt tù có thời hạn, tù chung thân… Có bảo lãnh quốc gia. Để pháp luật luôn được các tổ chức, cá nhân tôn trọng và thực hiện nghiêm chỉnh, có hiệu quả trong đời sống xã hội.

Luật quy phạm chung, bao gồm các quy tắc ứng xử bắt buộc chung

Pháp luật bao gồm những quy tắc xử sự chung, được thể hiện dưới một hình thức nhất định, có kết cấu logic rất chặt chẽ, không nảy sinh từ những vụ việc cụ thể mà được khái quát từ nhiều tình huống xã hội chung. Điều này làm cho các quy phạm pháp luật có tính phổ biến cao, mang tính mẫu mực mà các chủ thể (tổ chức, cá nhân) có thể tuân theo khi gặp các tình huống mà pháp luật dự liệu.

Pháp luật thường có tính bắt buộc, các quy định của pháp luật không nhằm vào một tổ chức, cá nhân cụ thể nào mà nhằm vào tất cả các tổ chức, cá nhân có liên quan. Xuất phát từ địa vị, vai trò của nhà nước trong xã hội (tổ chức đại diện chính thức của toàn xã hội), pháp luật có tính bắt buộc đối với mọi người và việc thực hiện pháp luật

Xem thêm:Vai trò của pháp luật đối với sự phát triển kinh tế của Việt Nam

Pháp luật được quy định chặt chẽ về mặt hình thức

Pháp luật luôn được thể hiện dưới một hình thức nhất định, hay nói cách khác, các quy phạm pháp luật phải được chứa đựng trong các nguồn quy phạm pháp luật như tập quán, án lệ, văn bản quy phạm pháp luật… Sự chặt chẽ về mặt hình thức là điều kiện phân biệt quy phạm pháp luật với không phải là luật, đồng thời cũng tạo nên sự thống nhất, chặt chẽ, rõ ràng và chính xác của nội dung pháp luật. pháp luật.

Ngoài những tính năng cơ bản trên, phương pháp còn có tính ổn định và hệ thống…

3.Vai trò của pháp luật:

Từ những đặc điểm trên có thể thấy pháp luật có vai trò hết sức quan trọng trong đời sống xã hội, thể hiện ở:

– Đối với nhà nước, pháp luật được coi là công cụ hữu hiệu nhất để giải quyết mọi vấn đề của xã hội

Xem Thêm : Ngành khoa học xã hội gồm những chuyên ngành nào?

Như đã nói ở trên, vì pháp luật có tính phổ biến và bắt buộc nên mọi người trong xã hội cần phải tuân theo các quy định của pháp luật. Nếu không chấp hành hoặc chấp hành không đúng các quy định của pháp luật thì tùy theo hành vi vi phạm mà bị xử lý tương ứng.

– Đối với công dân, pháp luật là phương tiện quan trọng để mọi người bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình

Pháp luật đảm bảo cho mọi người được thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình theo quy định và các quyền này sẽ được quy định và bảo vệ một cách tốt nhất.

Xem thêm: Các loại hình pháp lý là gì? Nghiên cứu các mô hình pháp lý lịch sử?

– Về mặt xã hội, pháp luật có vai trò đảm bảo cho toàn xã hội vận hành, tạo lập và duy trì sự bình đẳng trong cộng đồng

Để đảm bảo cho xã hội phát triển một cách ổn định và bền vững nhất thì pháp luật đóng vai trò hết sức quan trọng mà mọi người trong xã hội phải thi hành.

4. Các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam:

Pháp luật ra đời do nhu cầu quản lý xã hội của xã hội phát triển đến một mức độ nhất định. Khi xã hội phát triển quá phức tạp thì xuất hiện các giai cấp có lợi ích đối lập nhau, và chính trị giai cấp là cần thiết để bảo vệ lợi ích của các giai cấp, tức là các lực lượng kinh tế, chính trị thống trị trong xã hội.

Pháp luật là hệ thống các quy định bắt buộc do nhà nước ban hành, thể hiện bản chất của giai cấp thống trị.

Pháp luật ra đời cùng với sự ra đời của đất nước, là công cụ quan trọng để đất nước thực thi quyền lực, bảo vệ lợi ích của giai cấp thống trị, giữ vững địa vị. Cả nhà nước và pháp luật đều là sản phẩm của đấu tranh giai cấp.

Nguyên tắc tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân

Điều 2 Hiến pháp 2013 quy định:

• Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
• Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do nhân dân làm chủ, dựa trên khối liên minh công, nông và trí thức.
• Quyền lực quốc gia là thống nhất, có sự phân công, phối hợp và kiểm soát trong việc thực hiện các quyền tư pháp, hành pháp và lập pháp của các cơ quan nhà nước.

Nguyên tắc này đòi hỏi nội dung của pháp luật và việc tổ chức áp dụng, thực hiện pháp luật phải thực hiện quyền tuyệt đối của nhân dân, phải hiểu nhân dân là cơ quan quyền lực cao nhất.

Các nguyên tắc của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa

Nguyên tắc dân chủ thể hiện ở các quyền và nghĩa vụ hợp pháp của cá nhân, tổ chức phải được pháp luật ghi nhận để bảo đảm cho xã hội và nhà nước được thực hiện đúng hình thức.

Pháp luật quy định phương thức thực hiện dân chủ: trực tiếp và gián tiếp, nội dung và hình thức thực hiện dân chủ. Ở góc độ toàn xã hội, kể cả người dân, chỉ có đổi mới mạnh mẽ hệ thống chính trị, nhất là ở cơ sở thì dân chủ mới được thực hiện hiệu quả nhất.

Nguyên tắc nhân đạo

Nguyên tắc này thể hiện những việc phải làm với những cá nhân vi phạm pháp luật mà không gây tổn hại về thân thể, danh dự và nhân phẩm. Các quy định vì lợi ích tốt nhất của người dân trong khuôn khổ pháp lý và đạo đức.

Xem Thêm : Nhổ răng khôn có nguy hiểm không? Những lưu ý cần nắm

Nguyên tắc công bằng

Điều đó thể hiện ở nhiều khía cạnh, cụ thể: việc quy định và áp dụng các biện pháp xử lý cần căn cứ vào mức độ, tính chất của hành vi vi phạm, mức độ người được hưởng lợi, sự cống hiến, đóng góp tương ứng,… trên mọi lĩnh vực quan hệ xã hội. , công lý là Có ý kiến.

Nguyên tắc thống nhất giữa quyền và nghĩa vụ pháp lý

• Quyền và nghĩa vụ công dân là không thể tách rời.
• Mọi người có nghĩa là tôn trọng quyền của người khác.
• Mọi công dân đều có quyền thực hiện nghĩa vụ của mình đối với xã hội và nhà nước.
• Khi thực hiện quyền con người, quyền công dân không được xâm phạm lợi ích quốc gia, lợi ích dân tộc và quyền lợi ích hợp pháp của người khác.

5. Bản chất của pháp luật:

Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự chung.

Quy luật được nói đến là quy luật phổ biến, tức là khuôn mẫu chung phổ biến. Trong xã hội không chỉ có pháp luật là quy phạm. Đạo đức, phong tục tập quán, niềm tin tôn giáo, tổ chức chính trị xã hội và công chúng là chuẩn mực.

Các thuộc tính quy phạm của pháp luật thể hiện ở:

• Đó là định kiến ​​chung của nhiều người
• Áp dụng nhiều lần cho nhiều không gian và thời gian

Tính cưỡng chế chung của pháp luật thể hiện ở:

• Bất kể ý thức chủ quan của mỗi người, các quy định của pháp luật đều phải được tuân theo. Quy tắc này áp dụng cho tất cả mọi người
• Tuân thủ pháp luật không phân biệt tiền bạc, địa vị, địa vị.
• Áp dụng với mọi người trong xã hội không chấp hành thì xử lý theo pháp luật

Ví dụ, luật giao thông đường bộ yêu cầu mọi người tham gia giao thông phải đội mũ bảo hiểm. Quy định này áp dụng cho tất cả mọi người, không phân biệt già trẻ lớn bé. Mọi vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Nhà nước ban hành hoặc công nhận

Ngoài việc ban hành nhà nước, phong tục xã hội cũng có thể được công nhận bằng cách ghi lại chúng trong các đạo luật.

Bảo đảm quyền lực nhà nước

Quyền lực của nhà nước thể hiện ở các biện pháp cưỡng chế đối với những trường hợp không tuân thủ hoặc cố ý vi phạm. Dưới sự bảo đảm của nhà nước, pháp luật luôn được tôn trọng và thực thi nghiêm chỉnh, hiệu quả trong đời sống xã hội.

Thể hiện ý chí của giai cấp thống trị và là nhân tố điều chỉnh các quan hệ xã hội phù hợp với lợi ích của mình và sự phát triển của giai cấp.

Bản chất của pháp luật trước hết được phản ánh trong lớp học. Bản chất giai cấp của pháp luật phản ánh ý chí dân tộc của giai cấp thống trị trong xã hội, nội dung của ý chí đó do điều kiện sinh hoạt vật chất của giai cấp thống trị quy định và được thể hiện trong các văn bản pháp luật. Luật do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành.

Như vậy, qua định nghĩa này, trước hết ta thấy pháp luật là hệ thống các quy phạm xử sự có tính bắt buộc chung đối với mọi cá nhân, tổ chức trong xã hội và mọi người phải tuân theo các quy định này.

Những quy định này do nhà nước ban hành, cũng có thể nhà nước không ban hành những quy định đó, bởi nó luôn tồn tại trong cuộc sống, và chỉ khi được nhà nước công nhận thì mới được coi là luật. Một khi các quy tắc ứng xử này được nhà nước ban hành và thừa nhận thì sẽ được nhà nước bảo đảm, thực hiện và thể hiện ý chí của mình.

Điều này có nghĩa là nếu ai đó không tuân thủ các quy tắc ứng xử này, họ sẽ phải chịu các biện pháp cưỡng chế quốc gia ngay lập tức.

Kết luận: Pháp luật là một bộ phận quan trọng không thể thiếu của quá trình xây dựng và phát triển đất nước, ổn định kinh tế và phát triển xã hội. Vì vậy, trước khi ban hành, xây dựng bất kỳ văn bản quy phạm pháp luật nào, cần xuất phát từ các yếu tố được nhấn mạnh và thực tế cần thiết ban hành, bảo đảm thực hiện đúng tinh thần đúng điều chỉnh, điều chỉnh vừa phải, logic và gợi mở, hướng dẫn và dự báo. các kịch bản có thể xảy ra trong tương lai.